Τι είναι η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας);
Η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει παιδιά, εφήβους και ενήλικες, επηρεάζοντας τη συγκέντρωση, τον αυτοέλεγχο και την οργάνωση της καθημερινότητας. Συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, αλλά σε πολλές περιπτώσεις συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή.
Τύποι της ΔΕΠΥ
- Τύπος με έλλειψη προσοχής (χωρίς έντονη υπερκινητικότητα)
- Υπερκινητικός και παρορμητικός τύπος
- Συνδυασμένος τύπος (ο πιο κοινός, που περιλαμβάνει όλα τα συμπτώματα)
Ποιους αφορά;
Η ΔΕΠΥ εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά, αλλά δεν είναι αποκλειστικά παιδική διαταραχή. Περίπου 60% των παιδιών με ΔΕΠΥ συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν συμπτώματα και ως ενήλικες.
Συμπτώματα της ΔΕΠΥ σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και το άτομο.
Συμπτώματα σε Παιδιά
- Δυσκολία στη συγκέντρωση στο σχολείο
- Αδυναμία να ολοκληρώσουν εργασίες
- Υπερβολική ομιλία και διακοπή άλλων ατόμων
- Δυσκολία να περιμένουν τη σειρά τους
- Συνεχείς κινήσεις (χτυπούν τα πόδια, παίζουν με τα χέρια)
Συμπτώματα σε Εφήβους
- Δυσκολία οργάνωσης και διαχείρισης χρόνου
- Συχνή αναβλητικότητα και ακαταστασία
- Παρορμητικές αποφάσεις
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω ακαδημαϊκών προκλήσεων
- Προβλήματα στις σχέσεις με συνομηλίκους
Συμπτώματα σε Ενήλικες
- Δυσκολία στη διατήρηση συγκέντρωσης σε επαγγελματικό περιβάλλον
- Αναβλητικότητα και δυσκολία στην ολοκλήρωση εργασιών
- Ξεχνάνε ραντεβού ή σημαντικές υποχρεώσεις
- Συναισθηματική αστάθεια και αυξημένο άγχος
- Δυσκολία στην οργάνωση των οικονομικών
Πώς γίνεται η διάγνωση της ΔΕΠΥ;
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ δεν βασίζεται σε μια απλή εξέταση, αλλά σε συνολική αξιολόγηση από ειδικούς.
Διαγνωστική διαδικασία
- Συνέντευξη με γονείς, εκπαιδευτικούς και το ίδιο το παιδί ή ενήλικα
- Συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων
- Αξιολόγηση συμπεριφοράς σε διαφορετικά περιβάλλοντα
- Εξέταση για πιθανά συνοδά προβλήματα (π.χ. άγχος, δυσλεξία)
Σημαντικό: Πολλά παιδιά είναι ενεργητικά και αφηρημένα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ΔΕΠΥ. Η διάγνωση γίνεται μόνο όταν τα συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα.
Αντιμετώπιση και θεραπείες για τη ΔΕΠΥ
Η ΔΕΠΥ δεν μπορεί να "θεραπευτεί", αλλά διαχειρίζεται αποτελεσματικά με συνδυασμό στρατηγικών.
Συμπεριφορική θεραπεία
- Εκμάθηση δεξιοτήτων συγκέντρωσης και αυτορρύθμισης
- Δημιουργία δομημένης ρουτίνας
- Θετική ενίσχυση και ανταμοιβές για καλή συμπεριφορά
Φαρμακευτική αγωγή
Ορισμένοι ασθενείς ωφελούνται από φάρμακα όπως τα διεγερτικά (π.χ. μεθυλφαινιδάτη, αμφεταμίνες) και τα μη διεγερτικά φάρμακα για τη ρύθμιση της προσοχής
Εναλλακτικές Θεραπείες
- Μουσικοθεραπεία και τέχνη
- Διαλογισμός και τεχνικές χαλάρωσης
- Βιοανάδραση
Ο ρόλος της διατροφής και της άσκησης στη ΔΕΠΥ
Η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συμπτωμάτων.
Διατροφικές συμβουλές
- Κατανάλωση Ω-3 λιπαρών οξέων (ψάρια, ξηροί καρποί)
- Περιορισμός της ζάχαρης και των επεξεργασμένων τροφίμων
- Αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών για καλύτερη συγκέντρωση
Οφέλη της άσκησης
- Βελτιώνει τη συγκέντρωση και τη διάθεση
- Μειώνει την υπερκινητικότητα
- Συμβάλλει στη ρύθμιση των επιπέδων ενέργειας
Τεχνικές διαχείρισης της ΔΕΠΥ στην καθημερινότητα
Για παιδιά και εφήβους:
- Καθιερώστε ένα σταθερό πρόγραμμα
- Χρησιμοποιήστε λίστες και οπτικά ερεθίσματα
- Διατηρήστε ένα ήρεμο και οργανωμένο περιβάλλον
Για ενήλικες:
- Σημειώστε σημαντικές εργασίες και προθεσμίες
- Χρησιμοποιήστε εφαρμογές διαχείρισης χρόνου
- Χωρίστε τις εργασίες σε μικρότερα βήματα
Η ΔΕΠΥ δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην επιτυχία. Με τη σωστή προσέγγιση, τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους και να έχουν μια παραγωγική και ευτυχισμένη ζωή.
